Η Επιτροπή ενέκρινε το κύριο πρόγραμμα εργασίας του «Ορίζοντα Ευρώπη» για την περίοδο 2021-2022, το οποίο περιγράφει τους στόχους και τους ειδικούς θεματικούς τομείς που θα λάβουν χρηματοδότηση συνολικού ύψους 14,7 δισ. ευρώ. Οι εν λόγω επενδύσεις θα επιταχύνουν την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και θα συμβάλουν στη βιώσιμη ανάκαμψη από την πανδημία του κορονοϊού, καθώς και στην ανθεκτικότητα της ΕΕ έναντι μελλοντικών κρίσεων. Επίσης, θα στηρίξουν τους Ευρωπαίους ερευνητές μέσω υποτροφιών, κατάρτισης και ανταλλαγών, θα οικοδομήσουν πιο συνδεδεμένα και αποδοτικά ευρωπαϊκά οικοσυστήματα καινοτομίας και θα δημιουργήσουν ερευνητικές υποδομές παγκοσμίου κύρους. Επιπλέον, θα ενθαρρύνουν τη συμμετοχή ερευνητών απ’ όλη την Ευρώπη και απ’ όλο τον κόσμο, ενισχύοντας παράλληλα τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας.

Επίτευξη προόδου όσον αφορά την κλιματική ουδετερότητα και την ψηφιακή πρωτοπορία χάρη στο πρόγραμμα «Ορίζoντας Ευρώπη»

Περισσότερα από τέσσερα στα δέκα ευρώ – περίπου 5,8 δισ. ευρώ συνολικά – θα επενδυθούν στην έρευνα και την καινοτομία με σκοπό τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της δέσμευσης της Ένωσης να καταστήσει την ΕΕ την πρώτη ουδέτερη για το κλίμα ήπειρο στον κόσμο έως το 2050. Με τα κονδύλια που θα διατεθούν θα στηριχθούν έργα που προάγουν την επιστημονική έρευνα σχετικά με την κλιματική αλλαγή και αναπτύσσουν λύσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Για παράδειγμα, οι δραστηριότητες στο πλαίσιο του προγράμματος θα επιταχύνουν τη μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια και την κινητικότητα με βιώσιμο και δίκαιο τρόπο, θα συμβάλουν στην προσαρμογή των συστημάτων τροφίμων και θα στηρίξουν την κυκλική οικονομία και τη βιοοικονομία, θα διατηρήσουν και θα ενισχύσουν τις φυσικές καταβόθρες διοξειδίου του άνθρακα στα οικοσυστήματα και θα προωθήσουν την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Το να καταστεί η δεκαετία αυτή η ψηφιακή δεκαετία της Ευρώπης και να αναπτυχθούν περαιτέρω οι βάσεις για νέες ψηφιακές επιχειρήσεις στο μέλλον αποτελούν επίσης βασικούς στόχους του προγράμματος, η υλοποίηση των οποίων θα εξασφαλίσει σημαντική αύξηση των επενδύσεων στον τομέα αυτόν. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα θα συμβάλει στη μεγιστοποίηση του πλήρους δυναμικού των ψηφιακών εργαλείων και της βασιζόμενης σε δεδομένα έρευνας και καινοτομίας στους τομείς της υγειονομικής περίθαλψης, των μέσων ενημέρωσης, της πολιτιστικής κληρονομιάς και της δημιουργικής οικονομίας, της ενέργειας, της κινητικότητας και της παραγωγής τροφίμων, στηρίζοντας τον εκσυγχρονισμό των βιομηχανικών μοντέλων και ενισχύοντας την ευρωπαϊκή βιομηχανική υπεροχή. Η ανάπτυξη των βασικών ψηφιακών τεχνολογιών θα ενισχυθεί με περίπου 4 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2022.

Τέλος, το πρόγραμμα εργασίας θα κατευθύνει επενδύσεις συνολικού ύψους περίπου 1,9 δισ. ευρώ στην αποκατάσταση των άμεσων οικονομικών και κοινωνικών ζημιών που προκάλεσε η πανδημία του κορονοϊού. Σε συμφωνία με το μέσο NextGenerationEU, η χρηματοδότηση θα συμβάλει στην ανασυγκρότηση της Ευρώπης στη μετά COVID-19 εποχή, βοηθώντας την να καταστεί όχι μόνο πιο πράσινη και πιο ψηφιακή, αλλά και πιο ανθεκτική και καλύτερα προετοιμασμένη για τις τρέχουσες και τις μελλοντικές προκλήσεις. Πρόκειται, μεταξύ άλλων, για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων υγείας και την ενίσυση των ερευνητικών ικανοτήτων, ιδίως όσον αφορά την ανάπτυξη εμβολίων.

Μια διεθνής συνεργασία στρατηγική, ανοικτή και με βάση την αμοιβαιότητα, για μεγαλύτερο αντίκτυπο

Η διεθνής συνεργασία στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων και για να μπορέσει η Ευρώπη να αποκτήσει πρόσβαση σε πόρους, τεχνογνωσία, επιστημονική αριστεία, αλυσίδες αξίας και αγορές που αναπτύσσονται σε άλλες περιοχές του κόσμου. Τον Μάιο 2021, η Επιτροπή παρουσίασε μια παγκόσμια προσέγγιση για την έρευνα και την καινοτομία, τη στρατηγική της Ένωσης για τη διεθνή συνεργασία σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο. Σκοπός της ΕΕ είναι να προσφέρει λύσεις και να συμβάλει σε παγκόσμιες απαντήσεις στις παγκόσμιες προκλήσεις, με βάση την πολυμέρεια, το ανοικτό πνεύμα και την αμοιβαιότητα.

Το πρόγραμμα εργασίας του «Ορίζοντα Ευρώπη» για την περίοδο 2021-2022 περιλαμβάνει ειδικές δράσεις για τη στήριξη και την ενίσχυση της συνεργασίας μέσω πολυμερών πρωτοβουλιών σε τομείς όπως η βιοποικιλότητα και η προστασία του κλίματος, οι περιβαλλοντικές παρατηρήσεις, η ωκεανογραφική έρευνα ή η παγκόσμια υγεία. Περιλαμβάνει επίσης στοχευμένες δράσεις με βασικούς εταίρους εκτός ΕΕ, μεταξύ των οποίων η πρώτη φιλόδοξη και ολοκληρωμένη «πρωτοβουλία για την Αφρική».

Το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» είναι εξ ορισμού ανοικτό στον κόσμο. Η σύνδεση τρίτων χωρών με το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» θα διευρύνει το γεωγραφικό πεδίο του συνολικού προγράμματος και θα προσφέρει πρόσθετες ευκαιρίες συμμετοχής σε ερευνητές, επιστήμονες, εταιρείες, οργανισμούς ή άλλα ενδιαφερόμενα ιδρύματα, υπό τις ίδιες γενικά προϋποθέσεις που ισχύουν για τα κράτη μέλη. Σ’ έναν πολύ μικρό αριθμό δράσεων, το πρόγραμμα θα περιορίσει τη συμμετοχή ώστε να διασφαλιστούν οι στρατηγικοί πόροι, τα συμφέροντα, η αυτονομία ή η ασφάλεια της ΕΕ, σύμφωνα με το άρθρο 22 παράγραφος 5 του κανονισμού «Ορίζων Ευρώπη». Ο περιορισμός αυτός θα είναι έκτακτος και δεόντως αιτιολογημένος, σε συμφωνία με τα κράτη μέλη και με πλήρη σεβασμό των δεσμεύσεων της ΕΕ στο πλαίσιο διμερών συμφωνιών.

Επόμενα βήματα

Οι πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων θα ανοίξουν στη διαδικτυακή πύλη της Επιτροπής για τις χρηματοδοτήσεις και τους διαγωνισμούς στις 22 Ιουνίου. Οι Ευρωπαϊκές Ημέρες Έρευνας και Καινοτομίας στις 23 και 24 Ιουνίου θα δώσουν την ευκαιρία στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους ερευνητές, τους φορείς καινοτομίας και τους πολίτες να συζητήσουν σχετικά με το πρόγραμμα «Ορίζοντα Ευρώπη». Ενημερωτικές ημερίδες του προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη», απευθυνόμενες σε δυνητικούς υποψηφίους, θα διεξαχθούν μεταξύ 28 Ιουνίου και 9 Ιουλίου.

Ιστορικό

Το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» είναι το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, ύψους 95,5 δισ. ευρώ, το οποίο διαδέχθηκε το πρόγραμμα «Ορίζων 2020». Το σημερινό πρόγραμμα εργασίας του «Ορίζων Ευρώπη» βασίζεται στο στρατηγικό σχέδιο του προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη», το οποίο εγκρίθηκε στα τέλη Μαρτίου 2021, για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων της ΕΕ στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας για την περίοδο 2021-2024. Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης διατίθεται βάσει ανταγωνιστικών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, οι οποίες καθορίζονται στα προγράμματα εργασίας. Νέες ευκαιρίες χρηματοδότησης έχουν ήδη ανοίξει από τις αρχές του 2021: Τον Φεβρουάριο η Επιτροπή δρομολόγησε τις πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και τον Μάρτιο εγκαινίασε το νέο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας. Επιπλέον, τον Απρίλιο, κινητοποίησε γρήγορα 123 εκατ. ευρώ για έρευνα και καινοτομία σχετικά με τις παραλλαγές του κορονοϊού.