Η ελληνική ομάδα “iGEM Athens” κέρδισε την 3η θέση σχεδιάζοντας ένα γρήγορο και οικονομικό διαγνωστικό τεστ για την ανίχνευση του επικίνδυνου και με υψηλό ποσοστό θνησιμότητας ιού MERS-CoV.

Μια ομάδα εννέα Ελλήνων προπτυχιακών φοιτητών με διαϊδρυματική συνεργασία κατέκτησε χάλκινο μετάλλιο στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Συνθετικής Βιολογίας iGEM 2018, που πραγματοποιήθηκε στη Βοστώνη των ΗΠΑ στις 24-28 Οκτωβρίου 2018, σχεδιάζοντας ένα γρήγορο και οικονομικό διαγνωστικό τεστ για την ανίχνευση του ιού MERS-CoV. Το τεστ μπορεί να αξιοποιηθεί για την έγκαιρη αντιμετώπιση μιας πιθανής επιδημίας.
 
Η ελληνική ομάδα που κέρδισε το χάλκινο μετάλιο αποτελούνταν από τον Γιάννη Ντέκα, τη Μαρία Λίτσα, τον Βασίλη Κρόκο, τη Νέλλη Κανάτα, την Ξανθή-Λήδα Κατωπόδη, τη Ναταλία Μπαρτζώκα και την Έλενα Κωσταδήμα, φοιτητές της σχολής Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, τον Στέλιο Κοτζαστράτη, φοιτητή του τμήματος Πληροφορικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και τον Πάνο Σπαθάρα, φοιτητή του τμήματος Βιολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.  
 
Το έργο πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Εργαστηρίου Μοριακής Ιολογίας του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ και της Σχολής Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ, με υπεύθυνους επιστήμονες την εντεταλμένη ερευνήτρια Δρ Π. Φωκά και τον επίκουρο καθηγητή Δρ Ε. Τόπακα αντίστοιχα. Στο ίδιο πρόγραμμα συμμετείχαν επίσης τα εργαστήρια του ΕΙΠ Μοριακής Βιολογίας και Ανοσοβιοτεχνολογίας με τον Δρ Π. Ηλιάδη και Ιατρικής Μικροβιολογίας με τον Δρ Τ. Καραμήτρο.
 
Ο ιός MERS-CoV (Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus) χαρακτηρίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ένας από τους πιο επικίνδυνους για την πρόκληση επιδημίας. Παρουσιάζει συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά του κοινού κρυολογήματος και έχει υψηλό ποσοστό θνησιμότητας (περίπου 35%). Είναι ενδημικός στην Μέση Ανατολή, ωστόσο έχει προκαλέσει επιδημία σε απομακρυσμένες περιοχές και αποτελεί προτεραιότητα στην έρευνα της ταξιδιωτικής ιατρικής. Ένα κρούσμα του έχει υπάρξει και στην Ελλάδα.
 
Προκειμένου να συνδράμουν στην προσπάθεια για την μελέτη και τον περιορισμό του MERS-CoV, οι φοιτητές σχεδίασαν το διαγνωστικό τεστ GENOMERS, ένα γρήγορο και οικονομικό τεστ που ανιχνεύει το γενετικό υλικό του ιού, βασισμένο στον μηχανισμό των ριβοδιακοπτών τύπου φουρκέτας (Toehold Switches) που ελέγχουν την έκφραση μιας πρωτεΐνης-σηματοδότη. Η καινοτομία του προτεινόμενου τεστ έγκειται στο ότι η διάγνωση γίνεται με την χρήση ενός γλυκομέτρου, που τυπικά χρησιμοποιείται για την μέτρηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα των διαβητικών. Καθώς το γλυκόμετρο είναι μία κοινή και αξιόπιστη συσκευή, το τεστ μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιαδήποτε υγειονομική εγκατάσταση, για παράδειγμα σε νοσοκομεία ή μονάδες έκτακτης ανάγκης σε αεροδρόμια.
 
Ο προτεινόμενος σχεδιασμός του διαγνωστικού τεστ GENOMERS υπερτερεί των υπαρχόντων μεθόδων διάγνωσης για τον ιό, μεταξύ άλλων ως προς το κόστος, την ταχύτητα και το γεγονός ότι δεν απαιτεί εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό.
 
Καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς, η δράση της ομάδας δεν περιορίστηκε στην ανάπτυξη του παραπάνω τεστ, αλλά περιλάμβανε και την συμμετοχή και την διοργάνωση ποικίλων δράσεων με σκοπό την εξοικείωση του κοινού με το πεδίο της συνθετικής βιολογίας, καθώς και την συμμετοχή σε μία διεθνή εργαστηριακή έρευνα (InterLab) για την τυποποίηση των μετρήσεων φθορισμού. Η εργασία παρουσιάστηκε με επιτυχία και στην 4η Ημερίδα Μεταπτυχιακών και Μεταδιδακτορικών του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ.